Autyzm u nastolatka często pozostaje niezauważony przez długi czas, ponieważ objawy mogą się różnić od tych obserwowanych we wcześniejszym dzieciństwie. Rodzice i nauczyciele często tłumaczą nietypowe zachowania młodego człowieka okresem dojrzewania, co może opóźnić diagnozę. Jednak istnieją sygnały, które mogą wskazywać na zaburzenia ze spektrum autyzmu i wymagają szczególnej uwagi. Rozpoznanie ich na czas może pomóc nastolatkowi w uzyskaniu odpowiedniego wsparcia i zrozumienia jego unikalnego sposobu funkcjonowania.
Zmiany w zachowaniu i trudności w relacjach społecznych
Nastolatki z autyzmem często mają trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji z rówieśnikami. Ich zachowanie może wydawać się inne, niepasujące do grupy, co często prowadzi do wykluczenia społecznego. Wiele osób w tym wieku zaczyna odczuwać coraz większą presję społeczną, jednak młodzi ludzie ze spektrum autyzmu często nie rozumieją subtelnych zasad interakcji międzyludzkich.
Często można zauważyć:
- Unikanie kontaktu wzrokowego lub jego nadmiar, który może wydawać się nienaturalny.
- Problemy ze zrozumieniem ironii, sarkazmu czy ukrytych znaczeń w rozmowie.
- Trudności z odczytywaniem emocji innych osób oraz brakiem adekwatnych reakcji na ich uczucia.
- Ograniczoną potrzebę kontaktu z rówieśnikami lub preferowanie samotności.
- Problemy w adaptacji do nowych sytuacji społecznych, szczególnie tych wymagających spontaniczności.
Niektóre nastolatki mogą próbować naśladować zachowania innych, jednak często robią to w sposób mechaniczny, bez pełnego zrozumienia kontekstu. To może prowadzić do sytuacji, w których ich interakcje wydają się sztywne lub niezręczne.
Problemy z komunikacją i dosłownym rozumieniem języka
Autyzm u nastolatka często objawia się trudnościami w komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Osoby w spektrum mogą mówić bardzo szczegółowo o swoich zainteresowaniach, ale mieć problem ze zwykłą, codzienną rozmową. Ich sposób mówienia bywa formalny lub niepasujący do sytuacji, co sprawia, że inni mogą mieć trudność w nawiązaniu z nimi relacji.
Kluczowe cechy problemów komunikacyjnych to:
- Dosłowne rozumienie języka – nastolatek może nie rozumieć przenośni, metafor czy żartów.
- Monotonna lub zbyt głośna mowa, często bez modulacji intonacji.
- Trudności w rozpoczynaniu i podtrzymywaniu rozmowy – mogą zmieniać temat na własne zainteresowania bez uwzględnienia reakcji rozmówcy.
- Ograniczona mimika i gestykulacja, co może sprawiać wrażenie braku emocji.
- Powtarzanie tych samych zwrotów lub fraz, czasem bez pełnego ich zrozumienia.
Część nastolatków z autyzmem preferuje komunikację pisemną, ponieważ daje im większą kontrolę nad treścią i eliminuje presję natychmiastowej odpowiedzi. Warto zwrócić uwagę, jak młody człowiek radzi sobie w interakcjach i czy jego sposób komunikacji odbiega od normy, zwłaszcza jeśli pojawiają się trudności w zrozumieniu społecznych niuansów.
Powtarzalne zachowania i silne przywiązanie do rutyny
Autyzm u nastolatka często objawia się powtarzalnymi zachowaniami i silnym przywiązaniem do ustalonych schematów. Młodzi ludzie w spektrum autyzmu mogą czuć się niekomfortowo, gdy coś zakłóca ich codzienne rytuały, a zmiana planów może powodować silny stres lub frustrację.
Niektóre typowe oznaki to:
- Powtarzalne ruchy (stimming) – machanie rękami, kiwanie się, obracanie przedmiotów czy uderzanie palcami o powierzchnię. To często pomaga w samoregulacji emocjonalnej i redukcji napięcia.
- Ścisłe trzymanie się harmonogramu – nastolatki mogą mieć wyraźnie określone pory dnia na konkretne czynności, takie jak jedzenie, nauka czy odpoczynek, i odczuwać duży niepokój, gdy coś się zmienia.
- Intensywne zainteresowania – osoby z autyzmem często koncentrują się na jednej dziedzinie w sposób bardzo szczegółowy i dogłębny. Może to być fascynacja astronomią, historią, kolekcjonowaniem danych lub analizowaniem konkretnego tematu przez długie godziny.
- Powtarzanie określonych fraz lub zdań – niektórzy nastolatkowie mają tendencję do wielokrotnego powtarzania tych samych zwrotów, czasami bez pełnego ich rozumienia.
- Opór wobec zmian – nagła zmiana trasy do szkoły, nowe ubranie czy zmiana codziennego menu mogą wywołać silny niepokój lub frustrację.
Przywiązanie do rutyny daje osobom w spektrum poczucie bezpieczeństwa i stabilności. Dla otoczenia te zachowania mogą wydawać się sztywne lub niezrozumiałe, jednak dla nastolatka są one sposobem na poradzenie sobie z nieprzewidywalnością świata.
Nadwrażliwość na bodźce i nietypowe reakcje sensoryczne
Nie każdy zdaje sobie sprawę, że sygnały wskazujące na autyzm u nastolatka mogą obejmować również nietypowe reakcje na bodźce sensoryczne. Układ nerwowy osób w spektrum przetwarza informacje zmysłowe inaczej niż u neurotypowych rówieśników, co może prowadzić do nadwrażliwości lub wręcz przeciwnie – obniżonej reakcji na określone bodźce.
Częste objawy nadwrażliwości sensorycznej:
- Silna reakcja na dźwięki – głośne rozmowy, dźwięk dzwonka szkolnego czy hałas na ulicy mogą być dla nastolatka przytłaczające. Czasem noszą słuchawki wygłuszające, aby ograniczyć nadmiar bodźców.
- Problemy z dotykiem – niektóre tkaniny, metki na ubraniach czy nawet uścisk dłoni mogą wywoływać silny dyskomfort.
- Nadwrażliwość na światło – jasne światło, migające neony czy ekran komputera mogą sprawiać trudności, powodując zmęczenie lub rozdrażnienie.
- Nietypowe reakcje na smaki i zapachy – niektóre dzieci w spektrum odczuwają intensywniejsze smaki lub zapachy, co prowadzi do wybiórczości pokarmowej.
Z kolei obniżona wrażliwość sensoryczna może objawiać się tym, że nastolatek wydaje się nie zauważać bólu, nie reaguje na zimno czy gorąco albo potrzebuje silnych bodźców dotykowych, np. mocnego przytulenia lub ucisku.
Zrozumienie tych reakcji jest kluczowe dla odpowiedniego wsparcia i unikania niepotrzebnego stresu. Czasami proste rozwiązania, jak unikanie hałaśliwych miejsc czy zapewnienie cichszego otoczenia, mogą znacząco poprawić komfort życia nastolatka z autyzmem.
Dodatkowe informacje pod adresem: https://www.badzmirow.ski/diagnoza-autyzmu-testem-asrs/.
[ Treść sponsorowana ]
Uwaga: Informacje na stronie mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zastąpią porady lekarza.
